Een werknemer uit het bedrijfsleven voor de klas is spannend: voor de leerlingen én voor de stand-in docent. In een tijd van lerarentekort is het natuurlijk voor de school zeker interessant. Zoals het voor een bedrijf dat even met overcapaciteit zit ook een elegante oplossing kan zijn. En passant wordt ook de relatie tussen school en bedrijfsleven nieuw leven ingeblazen.

Jarco van Goessen en Nicolle Roovers, eersteklassers van de vmbo-school Tessenderlandt in Breda, zijn vol lof over hun nieuwe docent Nederlands Flip van der Made. 'Ik vind hem veel fijner dan de vorige leraar', zegt Jarco. 'Hij kan beter uitleggen.' Volgens Nicolle is hij wel streng. 'Maar dat is wel goed. Anders wordt het te lawaaierig in de klas.' Jarco: 'Hij is streng op een leuke manier. Hij maakt ook grapjes. Hij is heel duidelijk over wat wel en niet mag.' De leerlingen kunnen zich niet voorstellen dat Flip van der Made pas drie maanden lesgeeft. 'We hebben ook weleens stagiaires in de klas. Die zijn altijd heel zenuwachtig', zegt Nicolle. 'Meneer Van der Made is heel anders. Ik dacht dat hij al tien jaar les gaf!'
Vreemd is dat niet, vindt Van der Made zelf. Op z'n elfde wist hij al dat hij onderwijzer wilde worden. Met zijn pabo-diploma op zak kwam hij in de jaren tachtig niet aan de bak in het onderwijs, afgezien van wat invalwerk. Hij belandde in de automatisering, waar hij opklom van programmeur tot projectleider bij Getronics. Begin dit jaar vroeg zijn werkgever of hij gedetacheerd wilde worden bij Tessenderlandt, via het project Bedrijf voor de klas. Van der Made nam de uitnodiging aan. 'Ik wilde uitzoeken of ik nog kan wat ik zestien jaar geleden heb geleerd.'

Uitlenen
Bedrijf voor de klas is in 2000 gestart op initiatief van automatiseerder Ordina en het Sectorbestuur onderwijsarbeidsmarkt (SBO, het platform van werkgevers en werknemers in het onderwijs). Bedrijven lenen, na bemiddeling door het SBO, medewerkers tijdelijk uit aan een school, als docent, onderwijsassistent of voor andere onderwijstaken, bijvoorbeeld in projecten. Het kan gaan om een paar uur per week, maar ook om enkele maanden fulltime. De werknemer blijft in dienst van het bedrijf en behoudt zijn salaris. De school betaalt het bedrijf een overeengekomen vergoeding. De afspraken worden vastgelegd in een detacheringsovereenkomst, waarvoor het SBO een modelcontract ontwikkelde. Komend schooljaar wordt het project uitgebreid met Overheid voor de klas. Het SBO peilt momenteel de belangstelling bij departementen.

Maatschappelijk ondernemen
Vorig jaar zijn 77 mensen uit het bedrijfsleven gedetacheerd in het onderwijs. Momenteel liggen er weer veertig vragen van scholen waarbij het SBO een passend iemand zoekt. In het bestand zitten 122 kandidaten uit het bedrijfsleven. Allerlei soorten bedrijven doen mee: grote en kleine ict-bedrijven, consultancy, een videotheek, een touroperator, banken, facilitaire bedrijven, promotiebureaus, een architectenbureau, technische bedrijven.
De bedrijven hebben uiteenlopende motieven. Siemens bijvoorbeeld wil op deze manier maatschappelijk betrokken ondernemen vormgeven. 'We geven al gastcolleges op allerlei scholen, helpen mee bij het opknappen van een schoolplein en verzorgen regelmatig leeshulp op een basisschool in de buurt, een half uurtje in onze lunchpauze', aldus Monique Walrave, corporate learning officer bij Siemens. 'Wij willen als onderdeel van de samenleving iets betekenen zonder dat het een winstoogmerk heeft. Daarom stimuleert en faciliteert Siemens medewerkers maatschappelijk te participeren. We geven mensen daardoor ook een kans om zich anders te ontwikkelen.'
Binnenkort leent Siemens een medewerkster uit die vier uur Duits gaat geven op een school in Den Haag. 'We zien het nog als een pilot, maar we hopen dat we het kunnen uitbreiden. We gaan het goed begeleiden. Na afloop evalueren we hoeveel tijd en inspanning het heeft gekost en wat voor voordelen het heeft opgeleverd voor de school, voor ons en de medewerkster.'
Voor Getronics, die een tiental kandidaten beschikbaar heeft, dient Bedrijf voor de klas verschillende doelen. 'Om te voorkomen dat we personeel moeten afstoten, proberen we ze voor andere jobs in te zetten', zegt kwaliteitsmanager Hans Laanen van Getronics.
'Voor onze medewerkers is het een waardevolle ervaring. Het zorgt bovendien voor een positieve uitstraling van onze branche: automatisering heeft op dit moment niet zo'n goede naam. Via Bedrijf voor de klas kunnen we scholieren voor onze branche interesseren.'

Brede ervaring
De gedetacheerde medewerkers helpen het lerarentekort verminderen en brengen actuele praktijkkennis en ervaring mee. Toen Jan Timmermans, directeur van Tessenderlandt, een brochure over Bedrijf voor de klas in zijn postvakje vond, werden hem die voordelen snel duidelijk. Tessenderlandt is een vmbo-school met verschillende intrasectorale programma's.
'We hebben handel en administratie, instalektro en een ict-leerroute. Juist voor deze brede programma's zijn mensen met een brede ervaring in het bedrijfsleven uitermate geschikt.'
Timmermans had graag een docent instalektro via Bedrijf voor de klas willen aantrekken, maar dat lukte niet. Wel had de school later een vacature voor Nederlands en Engels, in totaal 24 uur, die nu door Flip van der Made wordt vervuld. Timmermans vindt dat hij het erg met hem heeft getroffen. 'Hij heeft overal lol in: zelfs surveilleren vindt hij leuk.'
Van der Made bevestigt dat hij elke dag met plezier naar school gaat. 'Dat verbaast me eigenlijk, want toen ik zestien jaar geleden voor de klas stond, vond ik het veel moeilijker. Maar intussen heb ik veel met projecten en groepen gewerkt. Ik heb een rijk verenigingsleven gehad en als trainer werkte ik veel met kinderen. Die vaardigheden komen me nu goed van pas in het onderwijs. Vanuit mijn ervaring in het bedrijfsleven kan ik tegenover leerlingen ook goed onderbouwen waarom ze iets moeten leren.' Hij ervaart het lesgeven wel als een grotere geestelijke belasting. 'In het bedrijfsleven kun je weleens op de automatische piloot varen als je je dag niet hebt, of een half uurtje met een collega koffiedrinken. Maar als je lesgeeft moet je er voor honderd procent zijn. Als je de laatste klas gedag hebt gezegd, moet je nog lessen voorbereiden en corrigeren. En op weg naar huis ben ik in gedachten nog met de school bezig.'
Schoolhoofd Timmermans noemt het aardige van detachering dat iemand met een frisse kijk het onderwijs instapt. 'Dat brengt beweging in de school. Ik ben altijd voorstander geweest van een dubbele aanstelling in de school en het bedrijfsleven. Met een totaal andere baan ernaast ben je veelzijdiger bezig en kun je beter afstand nemen van schoolse zaken. Ik denk dat je dan langer geïnspireerd blijft.'